top-image.png
Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska
lek. med. Jerzy Skotnicki
Ginekolog - Po硂縩ik, Cytolog
Asystent Prywatnego Szpitala Po硂縩iczo-Ginekologicznego Ujastek

tel. kom. (0) 506 670 083
os. S硂neczne 11 (ul. S. 痚romskiego 11), Krak體-Nowa Huta
Z ksi臋gi gosci
Justyna
Bardzo dzi臋kuj臋 za opiek臋 nade mn膮 i male艅stwem podczas ci膮偶y
wi阠ej...
Ostatnio dodane:

Gor膮czka w po艂ogu

Gor膮czka jest niepokoj膮cym objawem u kobiet w okresie po艂ogu. Najcz臋艣ciej wskazuje ona na rozw贸j zaka偶enia po艂ogowego. Infekcje w dalszym ci膮gu stanowi膮 cz臋ste powik艂anie wyst臋puj膮ce w okresie po艂ogu. Zaka偶enia po艂ogowe najcz臋艣ciej dotycz膮 dr贸g rodnych w tym b艂ony 艣luzowej jamy macicy, uk艂adu moczowego lub gruczo艂贸w piersiowych. Najcz臋艣ciej dochodzi do zapalenia gruczo艂贸w piersiowych. Zaka偶enia wyst臋puj膮 znacznie cz臋艣ciej u kobiet po ci臋ciu cesarskim. Szacuje si臋, 偶e do rozwoju infekcji dochodzi u nich od 5 do 20 razy cz臋艣ciej. Rutynowe oko艂oporodowe stosowanie antybiotyk贸w znacznie zmniejsza ryzyko rozwoju infekcji w okresie po艂ogu w tej grupie.

Wyst膮pienie podwy偶szonej temperatury cia艂a po porodzie powy偶ej pierwszej doby okresu po艂ogu jest bardzo niepokoj膮cym objawem i zazwyczaj wskazuje na rozw贸j zaka偶enia po艂ogowego. Wed艂ug definicji  The United States Joint Commission on Maternal Welfare gor膮czk臋 u kobiety w okresie po艂ogu mo偶na rozpozna膰 na podstawie pomiaru temperatury wynosz膮cego co najmniej 38 stopni Celsjusza mierzonego w jamie ustnej w dowolnych dw贸ch dniach w okresie 10 dni po porodzie z wy艂膮czeniem pierwszej doby . W pierwszej dobie zwy偶ki temperatury cia艂a uwa偶a si臋 za fizjologiczne, szczeg贸lnie u kobiet, kt贸re rodzi艂y drog膮 pochwow膮. Uwa偶a si臋, 偶e mo偶e by膰 to zwi膮zane z odwodnieniem i wysi艂kiem porodowym . W pierwszej dobie po porodzie gor膮czk臋 nale偶y rozpozna膰 przy temperaturze cia艂a przekraczaj膮cej 38,6 stopni Celsjusza . Szacuje si臋, 偶e cz臋sto艣膰 wyst臋powania zaka偶e艅 w okresie po艂ogowym wynosi od 1 do 4 proc. u kobiet kt贸re rodzi艂y drogami natury i od 10 do 20 proc. po ci臋ciu cesarskim. Do innych og贸lnoustrojowych objaw贸w zaka偶enia nale偶y szybkie i nitkowate t臋tno . Dodatkowo nale偶y szczeg贸ln膮 uwag臋 zwr贸ci膰 na wygl膮d miejsca szycia krocza lub pow艂ok brzusznych w przypadku ci臋cia cesarskiego, zapach i charakter odchod贸w z dr贸g rodnych, tkliwo艣膰 macicy przy badaniu wewn臋trznym oraz tkliwo艣膰, wygl膮d i spoisto艣膰 gruczo艂贸w piersiowych.

Do najcz臋stszych przyczyn gor膮czki po艂ogowej nale偶膮:

  • Zapalenie gruczo艂贸w piersiowych lub ropie艅 gruczo艂u piersiowego
  • Zaka偶enie uk艂adu moczowego
  • Zaka偶enie rany krocza lub pow艂ok brzusznych
  • Zapalenie b艂ony 艣luzowej jamy macicy
  • Zakrzepowe zapalenie 偶y艂 miednicy ma艂ej
  • Dzia艂anie niepo偶膮dane lek贸w
  • Biegunka wywo艂ana przez Clostridium difficile
  • Powik艂ania po znieczuleniu

Nale偶y pami臋ta膰 o innych infekcyjnych i nieinfekcyjnych przyczynach gor膮czki u doros艂ych, kt贸re mog膮 pojawi膰 si臋 u kobiet w okresie po艂ogu. W szczeg贸lno艣ci nale偶y pami臋ta膰 o infekcjach g贸rnych i dolnych dr贸g oddechowych. 殴r贸d艂em zaka偶enia jest najcz臋艣ciej flora endogenna ze sk贸ry lub dr贸g rodnych.

Zapalenie gruczo艂贸w piersiowych

Jak ju偶 wspomniano, do najcz臋stszych zaka偶e艅 po艂ogowych nale偶y zapalenie gruczo艂贸w piersiowych. Przyjmuje si臋, 偶e mo偶e ono wyst臋powa膰 nawet u co pi膮tej karmi膮cej. Inne statystyki podaj膮, 偶e cz臋sto艣膰 wyst臋powania tej choroby mo偶e waha膰 si臋 od 2 do 33 proc. [6]. Zapalenie gruczo艂贸w piersiowych najcz臋艣ciej rozwija si臋 w drugim i trzecim tygodniu po艂ogu. Do objaw贸w miejscowych zaplenia gruczo艂贸w piersiowych nale偶膮 b贸l, wzmo偶ona spoisto艣膰 piersi, zaczerwienienie sk贸ry i obrz臋k. Do objaw贸w og贸lnoustrojowych poza gor膮czk膮 nale偶膮 z艂e samopoczucie, dreszcze, nudno艣ci, wymioty. W pocz膮tkowej fazie zapalenie obejmuje jeden segment piersi, jednak przy braku leczenia, proces zapalny mo偶e obj膮膰 ca艂膮 pier艣. U oko艂o 3 proc. kobiet dochodzi do rozwoju ropnia gruczo艂u piersiowego. Do g艂贸wnych czynnik贸w ryzyka rozwoju zapalenia gruczo艂u piersiowego zalicza si臋 karmienie piersi膮, zast贸j pokarmu i p臋kni臋cia brodawek sutkowych umo偶liwiaj膮ce przenikanie bakterii z powierzchni sk贸ry. Do innych czynnik贸w ryzyka nale偶膮 przebyte zapalenie gruczo艂u sutkowego, wiek matki powy偶ej 30 roku 偶ycia, por贸d p贸藕niej ni偶 w 41 tygodniu ci膮偶y i pierwor贸dztwo. Do najcz臋stszych patogen贸w wywo艂uj膮cych zapalenie gruczo艂贸w piersiowych nale偶y Staphylococcus aureus. Inne cz臋sto wyst臋puj膮ce to Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus albus, inne rodzaje gronkowc贸w i Escherichia coli . W r贸偶nicowaniu infekcyjnego od nieinfekcyjnego zapalenia gruczo艂贸w piersiowych pomocny mo偶e by膰 posiew pokarmu i liczba leukocyt贸w.

Leczenie opiera si臋 na oszcz臋dzaj膮cym trybie 偶ycia, zwi臋kszonej poda偶y p艂yn贸w, edukacji z zakresu prawid艂owego przystawiania dziecka do piersi i karmienia, cz臋stym i systematycznym karmieniu, odci膮ganiu nadmiaru pokarmu oraz leczeniu farmakologicznym. W farmakoterapii stosuje si臋 leki przeciwb贸lowe i przeciwzapalne, antybiotyki, probiotyki. W艣r贸d antybiotyk贸w do najcz臋艣ciej przypisywanych nale偶膮 antybiotyki beta-laktomowe. Z analizy Cochrane Collaboration wynika, 偶e dane dotycz膮ce skuteczno艣ci antybiotykoterapii s膮 bardzo ma艂e i niejednoznaczne. Brak  jest r贸wnie偶 jednoznacznych dowod贸w na skuteczno艣膰 systematycznego odci膮gania nadmiaru pokarmu.

Zaka偶enie uk艂adu moczowego

Kobiety w okresie po艂ogu s膮 nara偶one na wy偶sze ryzyko rozwoju zaka偶enia uk艂adu moczowego. Dzieje si臋 tak z powodu zalegania moczu w p臋cherzu moczowym na skutek zmniejszenia jego reaktywno艣ci. Czynnikami ryzyka s膮 przed艂u偶aj膮cy si臋 por贸d drogami natury, ciecie cesarskie, cewnikowanie p臋cherza moczowego, znieczulenie zewn膮trzoponowe, urazy cewki oraz zabiegi na pochwie. Najcz臋stszymi patogenami odpowiedzialnym za rozw贸j zaka偶enie uk艂adu moczowego s膮 bakterie jelitowe.

Zaka偶enie rany pooperacyjnej u kobiet po ci臋ciu cesarskim

Szacuje si臋, 偶e do zaka偶enia rany dochodzi u 2,5-16 proc.  kobiet po ci臋ciu cesarskim. Najcz臋艣ciej do jego rozwoju dochodzi mi臋dzy czwartym a si贸dmym dniem po艂ogu. Czynnikiem ryzyka jest wyst膮pienie krwiaka w okolicy rany i z艂a piel臋gnacja rany. Do objaw贸w nale偶y wyst膮pienie gor膮czki, zaczerwienienie rany i wyciek ropny z rany. Profilaktyczna antybiotykoterapia pozwala zmniejszy膰 ryzyko zaka偶e艅 rany pooperacyjnej. Do patogen贸w wywo艂uj膮cych zaka偶enia rany zalicza si臋 gronkowce hemolizuj膮ce z grup A i B, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Proteus mirabilis, i bakterie nale偶膮ce do flory pochwowej. W leczeniu ran zaka偶onych z towarzysz膮cym zapaleniem tkanki podsk贸rnej wykorzystuje si臋 piel臋gnacje rany i antybiotyki o szerokim spektrum dzia艂ania. Skuteczne s膮 cefalosporyny. W przypadku ran ropiej膮cych niezb臋dne jest powt贸rne otwarcie pow艂ok, drena偶 oraz chirurgiczne opracowanie rany .

Zapalenie b艂ony 艣luzowej macicy

Diagnoza zapalenia b艂ony 艣luzowej macicy opiera si臋 przede wszystkim na wyst膮pieniu objaw贸w klinicznych takich jak gor膮czka nawet do 40 stopni Celsjusza, tachykardia, dreszcze, b贸l w podbrzuszu bolesno艣膰 i tkliwo艣膰 macicy w badaniu wewn臋trznym oraz obecno艣膰 obfitych i cuchn膮cych odchod贸w. W przypadku wykluczenia innych przyczyn gor膮czki po艂ogowej jej przyczyn膮 jest zazwyczaj zapalenie b艂ony 艣luzowej macicy. Do rozwoju zapalenia b艂ony 艣luzowej macicy dochodzi zazwyczaj mi臋dzy 3 a 5 dob膮 po艂ogu. W badaniu ultrasonograficznym narz膮du rodnego nie obserwuje si臋 偶adnych cech charakterystycznych u艂atwiaj膮cych diagnoz臋. W rozwoju zapalenia b艂ony 艣luzowej macicy za czynnik sprawczy uwa偶a si臋 wiele patogen贸w. Zazwyczaj infekcja wywo艂ana jest przez dwa lub trzy gatunki bakterii tlenowych i beztlenowych pochodz膮cych z flory endogennej dr贸g rodnych. Do czynnik贸w ryzyka nale偶y ci臋cie cesarskie, bakteryjna waginoza, przed艂u偶aj膮cy si臋 por贸d, wczesne p臋kni臋cie b艂on p艂odowych, du偶a ilo艣膰 bada艅 wewn臋trznych bezpo艣rednio poprzedzaj膮cych por贸d, r臋czne wydobycie 艂o偶yska, cukrzyca ci臋偶arnych, kolonizacja pochwy Streptococcus agalactiae typu B, zaka偶enie wirusem HIV i por贸d zabiegowy. W leczeniu stosuje si臋 antybiotyki o szerokim spektrum dzia艂ania. W wyborze antybiotykoterapii nale偶y pami臋ta膰, 偶e leczenie musi obj膮膰 bakterie beztlenowe i produkuj膮ce beta-lakamazy. Przyk艂adowo mo偶na stosowa膰 klindamycyn臋 z gentamycyn膮 czy ampicylin臋 z sulbaktamem. O skuteczno艣ci stosowanego leczenia 艣wiadczy ust膮pienie objaw贸w w 48-72 godziny od rozpocz臋cia leczenia . Powik艂aniami zapalenia b艂ony 艣luzowej macicy mo偶e by膰 zapalenie przymacicza, zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej, zakrzepica 偶y艂 miednicy mniejszej i sepsa. O szerzeniu procesu zapalnego mo偶e 艣wiadczy膰 wyst膮pienie objaw贸w pora偶ennej niedro偶no艣ci jelit .

Zakrzepowe zapalenie 偶y艂 miednicy ma艂ej

Okres ci膮偶y i po艂ogu zwi膮zany jest z rozwojem stanu nadkrzepliwo艣ci ze wzgl臋du na przewag臋 czynnik贸w prozakrzepowych nad fibrynolitycznymi oraz miejscowe uszkodzenie 艣r贸db艂onka podczas porodu. Po艂o偶nica jest w zwi膮zku z tym nara偶ona mi臋dzy innymi na rozw贸j zakrzepowego zapalenia 偶y艂 miednicy ma艂ej. Jest to rzadkie, lecz gro藕nie powik艂anie porodu. Do rozwoju tej jednostki chorobowej najcz臋艣ciej dochodzi w 2-4 dobie po porodzie. Do objaw贸w nale偶膮 b贸l w podbrzuszu, tkliwo艣膰 tej okolicy, obrona mi臋艣niowa, wyczuwalny op贸r w s膮siedztwie macicy w badaniu ginekologicznym, gor膮czka, nudno艣ci wymioty, tachykardia. Choroba mo偶e przebiega膰 gwa艂townie. Do gro藕nych powik艂a艅 nale偶y zatorowo艣膰 p艂ucna.

Infekcje nale偶膮 do najcz臋stszych przyczyn ponownych hospitalizacji kobiet w okresie po艂ogu obok krwawie艅 w jamy macicy, zwy偶ek ci艣nienia t臋tniczego i zaka偶e艅 uk艂adu moczowego.
Poniewa偶 kobiety rodz膮ce drog膮 ci臋cia cesarskiego s膮 wielokrotnie bardziej nara偶one na rozw贸j zaka偶e艅 w okresie po艂ogu American College of Obstetricians and Gynecologists w roku 2010 wyda艂o nowe, zmodyfikowane rekomendacje dotycz膮ce profilaktyki. Obecnie uwa偶a si臋 profilaktyka antybakteryjna powinna by膰 podana wszystkim kobietom poddawanym ci臋ciu cesarskiemu na 60 minut przed zabiegiem. Je艣li nie mo偶na poda膰 antybiotyku z odpowiednim wyprzedzeniem nale偶y go poda膰 jak najszybciej. Z bada艅 wynika, 偶e przedporodowe podanie antybiotyku znacz膮co zmniejsza cz臋sto艣膰 infekcji matczynych ni偶 jego podanie po zaci艣ni臋ciu p臋powiny. Badania wskazuj膮, 偶e jest to bezpieczne dla matki i noworodka .

Podsumowanie

Gor膮czka nale偶y do jednego z cz臋stszych objaw贸w chorobowych wyst臋puj膮cych w okresie po艂ogu. Najcz臋艣ciej 艣wiadczy ona o rozwijaj膮cymi si臋 zaka偶eniu. Nale偶y pami臋ta膰, ze umiarkowane wzrosty temperatury w pierwszej dobie od porodu s膮 fizjologiczne. Do najcz臋stszych przyczyn gor膮czki po艂ogowej nale偶y zapalenie gruczo艂贸w piersiowych, zaka偶enie uk艂adu moczowego i zaka偶enie rany pooperacyjnej po ci臋ciu cesarskim. Kobiety po porodach operacyjnych s膮 bardziej nara偶one na rozw贸j  infekcji ni偶 te kt贸re rodzi艂y drogami natury.

<< wstecz   dalej >>

Powy偶szy artyku艂 przeznaczony jest do cel贸w dydaktycznych i jest kompilacj膮 wiedzy zgromadzonej podczas wieloletniego do艣wiadczenia, cytat贸w z artyku艂贸w umieszczonych na innych stronach internetowych, w periodykach drukowanych oraz na wyk艂adach i prezentacjach wyg艂aszanych na konferencjach medycznych. Jednocze艣nie zaznaczam, 偶e nie roszcz臋 sobie praw autoskich do powy偶szego artyku艂u.

T膮 stron臋 odwiedzi艂o ju偶
9287210 os贸b