top-image.png
Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska
lek. med. Jerzy Skotnicki
Ginekolog - Po³o¿nik, Cytolog
Asystent Prywatnego Szpitala Po³o¿niczo-Ginekologicznego Ujastek

tel. kom. (0) 506 670 083
os. S³oneczne 11 (ul. S. ¯eromskiego 11), Kraków-Nowa Huta
Z księgi gosci
Joanna
Dziękuję Panie doktorze za opiekę podczas ciąży. Jestem niezmiernie wdzięczna bo dzięki Panu
wiêcej...
Ostatnio dodane:

Rak szyjki macicy - Profilaktyka nowotworowa narzÄ…du rozrodczego dla kobiet

Każdego roku na Å›wiecie na raka szyjki macicy zapada okoÅ‚o 500 000 kobiet. W Europie, co 18 minut z jego powodu umiera jedna. Co roku okoÅ‚o 3 500 Polek sÅ‚yszy diagnozÄ™ – nowotwór! PoÅ‚owa z nich nigdy nie wyzdrowieje, ponieważ zgÅ‚osiÅ‚a siÄ™ do lekarza zbyt późno. Oznacza to, że z 10 kobiet, u których codziennie wykrywa siÄ™ w Polsce raka szyjki macicy, 5 umiera. Część z nich nie zdążyÅ‚a po prostu wykonać badania cytologicznego.

Czynniki ryzyka

Rak szyjki macicy rozwija się bezboleśnie i długo. Przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. Nie jest chorobą dziedziczną czy też uwarunkowaną genetycznie. Za rozwój raka szyjki macicy odpowiedzialny jest powszechnie występujący wirus brodawczaka ludzkiego, zwany HPV. Każda kobieta, niezależnie od wieku narażona jest na zakażenie się jego rakotwórczymi typami. Istnieje wiele typów wirusa HPV, ale tylko niektóre z nich są rakotwórcze i wywołują raka szyjki macicy. Do zakażenia może dojść w czasie stosunku płciowego, jak również w przypadku bezpośredniego kontaktu ze skórą osoby zakażonej.

Wszystkie kobiety, które rozpoczęły życie seksualne mogą mieć kontakt z zarówno z typami HPV niskiego ryzyka, jak również tymi najgroźniejszymi. Około 80% kobiet aktywnych seksualnie ulega zarażeniu wirusem HPV przynajmniej raz w ciągu całego życia.

Oprócz zakażenia HPV wymienia się szereg czynników, które istotnie zwiększają ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy.

Głównymi czynnikami wpływającymi na powstanie nowotworu są:

  • przewlekÅ‚e zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV 16 i 18 lub innymi typami onkogennymi, wiek,
  • wczesne rozpoczÄ™cie współżycia pÅ‚ciowego,
  • duża liczba partnerów pÅ‚ciowych,
  • wieloletnie palenie papierosów,
  • niski status socjoekonomiczny,
  • Å›ródnabÅ‚onkowa neoplazja szyjki ( CIN ) w wywiadzie.

Objawy

Rak szyjki macicy we wczesnym okresie przebiega bezobjawowo. Dlatego tak ważne są badania przesiewowe. W późniejszej fazie mogą pojawiać się tzw. krwawienia kontaktowe.

W trakcie rozwoju choroby mogą wystąpić następujące objawy:

  • krwawienie, które pojawia siÄ™ pomiÄ™dzy regularnymi krwawieniami miesiÄ™cznymi,
  • krwawienie po stosunku, prysznicu lub badaniu ginekologicznym,
  • krwawienie miesiÄ™czne, które trwa dÅ‚użej i jest bardziej obfite niż zwykle,
  • krwawienie po menopauzie,
  • obfite upÅ‚awy z pochwy,
  • ból w podbrzuszu,
  • ból podczas stosunku.

Profilaktyka

Raka szyjki macicy można łatwo wykryć nawet we wczesnym stadium rozwoju.

Szczepienia przeciwko HPV – Profilaktyka pierwotna

Coraz powszechniejszą metodą profilaktyki raka szyjki macicy są powszechne szczepienia przeciw wirusowi HPV u osób które nie rozpoczęły współżycia płciowego. Szczepienia według prowadzonych badań eliminują w znacznym stopniu ryzyko zachorowania. Dotychczas 10 krajów europejskich wydało już oficjalne rekomendacje dotyczące szczepień przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego.

Cytologia – Profilaktyka wtórna

Cytologia jest badaniem pozwalającym na wykrycie raka szyjki macicy w początkowym stadium. Polega ono na mikroskopowej ocenie komórek pobranych specjalną szczoteczką z szyjki macicy.

Dzięki niej można zdiagnozować nawet niewielkie nieprawidłowości zachodzące w szyjce macicy. Wczesne zmiany, wykryte w komórkach szyjki macicy można całkowicie wyleczyć. Badanie cytologiczne nie zapobiega zakażeniu wirusem HPV, który wywołuje raka szyjki macicy. Pomaga natomiast w identyfikacji wczesnych oznak choroby. Z bezpłatnych badań cytologicznych w ramach Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy mogą skorzystać kobiety w wieku 25-59, które nie miały wykonywanej cytologii w ramach NFZ w ciągu ostatnich 3 lat.

Doświadczenia krajów zachodnich, pokazują, że roli profilaktyki w zapobieganiu rakowi szyjki macicy nie można przecenić. Choroba ma poważne konsekwencje zdrowotne i społeczne, a jej leczenie pociąga za sobą znaczne koszty. Badania przesiewowe oraz działania profilaktyczne, obejmujące szczepienia przeciwko HPV, mogą ograniczyć ryzyko występowania raka szyjki macicy i przyczynić się do zmniejszenia następstw psychospołecznych i ekonomicznych tej choroby.

Nowotwory jajników

Rak jajnika atakuje kobiety w różnym wieku, lecz zwykle schorzenie to rozwija siÄ™ u 50-70-latek. Przyczyny choroby nie sÄ… do koÅ„ca znane, ale naukowcy sÄ…dzÄ…, że w dużej mierze nowotwór ten uwarunkowany jest genetycznie. Częściej cierpiÄ… kobiety, których krewne chorowaÅ‚y - im bliższe pokrewieÅ„stwo (matka, siostra), tym ryzyko jest wyższe. WedÅ‚ug ostatnich badaÅ„, obniża je nieco... brak owulacji. A wiÄ™c kobiety, które stosujÄ… co najmniej przez 5 lat antykoncepcjÄ™ hormonalnÄ… i te, które rodziÅ‚y - rzadziej zapadajÄ… na to schorzenie. Ponadto z doÅ›wiadczenia lekarzy wynika, że guzy, które sÄ… umiejscowione tylko w jednym jajniku, zwykle majÄ… charakter Å‚agodny, a zmiany w obu jajnikach – zÅ‚oÅ›liwy.

Nowotwory jajników nie jest łatwo wykryć. W wielu wypadkach rak jajnika rozpoznawany jest przypadkowo, gdy pacjentka zgłasza się do ginekologa z powodu okresowych bólów podbrzusza. Ten nowotwór, dopóki nie zacznie rozrastać się poza jajniki, prawie nie daje objawów lub są one mało charakterystyczne - o chorobie może świadczyć np.:

  • przedÅ‚użajÄ…ca siÄ™ niestrawność,
  • wzdÄ™cia
  • brak apetytu.
Dopiero w bardziej zaawansowanym stadium mogą pojawić się:
  • nudnoÅ›ci,
  • wymioty,
  • zaparcia,
  • wodobrzusze,
  • parcie na pÄ™cherz,
  • obrzÄ™k nóg.
Natomiast rzadko występują krwawienia z dróg rodnych.

Test ROMA

To najnowsze narzędzie, służące do oceny prawdopodobieństwa, że zmiana na jajnikach ma charakter guza złośliwego. Jest to procedura, której nazwa pochodzi z języka angielskiego: Risk of Ovarian Malignancy Algorithm (ROMA). Procedura ta polega na połączeniu kilku do tej pory stosowanych metod w jedną, spójną metodę oceny ryzyka, która umożliwia czy ułatwia decyzję o zakwalifikowaniu pacjentki do określonej grupy ryzyka, a zatem także decyzje o dalszych badaniach czy operacji. Badanie ROMA obejmuje trzy podstawowe składowe: statystyczne oszacowanie ryzyka zachorowania na złośliwy guz jajnika oraz dwa testy markerów nowotworowych: Ca 125 i HE4. Wynik algorytmu podawany jest w procentach: określają one prawdopodobieństwo, że u chorej rozwija się stan nowotworowy.

Statystyczne ryzyko zachorowania zależy od kilku cech. Należą do nich: wiek około menopauzalny i pomenopauzalny i związany z nim status hormonalny, rodność (wysoka oznacza mniejsze ryzyko), warunki socjoekonomiczne (im lepsze, tym ryzyko mniejsze), dieta (nie sprzyjająca zdrowiu jest dieta wysokotłuszczowa; zwiększone spożycie mleka, przetworów mlecznych oraz laktozy, a także picie kawy nieznacznie podnoszą ryzyko raka jajnika), wywiad rodzinny (występowanie nowotworów w rodzinie to zły znak), wielkość guza i jego obustronne występowanie, towarzyszące chorobie dolegliwości, leczenie lekami, stymulującymi owulację, karmienie piersią (zmniejsza ryzyko).

Do niedawna głównym badaniem genetycznym, wykonywanym u kobiet, podejrzanych o raka jajnika, byÅ‚o badanie markeru nowotworowego Ca 125. Jest to substancja, której ilość we krwi wzrasta, gdy w organizmie toczy siÄ™ stan nowotworowy, zwiÄ…zany z jajnikiem lub innym narzÄ…dem rodnym. Im wyższe stężenie tego markeru we krwi (norma wynosi poniżej 35 U/ml) tym bardziej zaawansowany stan chorobowy. Jednak badanie tego markera nie może być badaniem jedynym, ponieważ wartość Ca 125 roÅ›nie także w endometriozie, przy mięśniakach macicy czy w stanach zapalnych narzÄ…dów miednicy maÅ‚ej. Dlatego ROMA nie polega jedynie na pomiarze Ca 125, ale też bada kolejny marker. Jest nim HE4 – nowy marker raka jajnika. Nazwa znów pochodzi z jÄ™zyka angielskiego: human epidymal protein 4; po polsku: czwarta podfrakcja ludzkiego biaÅ‚ka komórek najÄ…drza. To biaÅ‚ko w wiÄ™kszych iloÅ›ciach pojawia siÄ™ we krwi wtedy, kiedy w jajniku toczy siÄ™ zÅ‚oÅ›liwy proces nowotworowy. W zdrowym organizmie krąży go bardzo maÅ‚o. Badanie HE4 tym różni siÄ™ od badania Ca 125, że ten drugi marker czÄ™sto jest niewykrywalny w przypadku I i II stadium choroby, podczas, gdy HE4 już wtedy widać w ludzkiej krwi. Dlatego u wielu kobiet, u których badanie Ca 125 daÅ‚o wartoÅ›ci prawidÅ‚owe, dopiero skojarzone badanie HE4 pozwoliÅ‚o wykryć chorobÄ™. HE4 jest stosowany nie tylko w diagnostyce, ale także w monitorowaniu postÄ™pów choroby (lub zdrowienia) oraz nawrotów nowotworu.

Istnieją dwa typy raka jajnika, różniące się przyczynami molekularnymi, typem wzrostu i rokowaniem.

Typ I, rzadszy, rozwija się na podłożu łagodnych nowotworów jajnika lub nowotworów o granicznej złośliwości, rośnie w postaci wyraźnego guza w jajniku, dopiero po jakimś czasie rozprzestrzenia się w jamie otrzewnowej. Histologicznie jest zwykle rakiem endometrialnym lub śluzowym i rokuje nieco lepiej niż typ II. Częściej wykrywa się go w I i II stopniu zaawansowania.

Typ II, częstszy, rozwija się od samego początku jako złośliwy nowotwór jajnika. Często nie obserwuje się wyraźnego guza w jajniku, a choroba szybko rozprzestrzenia się po jamie otrzewnowej. Histologicznie jest zwykle źle zróżnicowanym rakiem surowiczym i rokuje źle. Najczęściej wykrywa się go dopiero w III i IV stopniu zaawansowania.

Pomimo swej nazwy rak jajnika jest chorobÄ… nie tylko samych jajników – w wiÄ™kszoÅ›ci przypadków obserwuje siÄ™ tzw. rozsiew otrzewnowy, czyli obecność guzów na innych narzÄ…dach jamy brzusznej. ZÅ‚e wyniki leczenia sÄ… spowodowane tym, że nowotwór bardzo wczeÅ›nie rozprzestrzenia siÄ™ po caÅ‚ym brzuchu, zajmujÄ…c jelita, wÄ…trobÄ™, Å›ledzionÄ™ i inne tkanki. Wynika to z faktu, że jajniki sÄ… organami leżącymi swobodnie w jamie brzusznej, w zwiÄ…zku z czym komórki raka majÄ… dużą Å‚atwość przenoszenia siÄ™ na sÄ…siadujÄ…ce narzÄ…dy.

<< wstecz   dalej >>

Powyższy artykuł przeznaczony jest do celów dydaktycznych i jest kompilacją wiedzy zgromadzonej podczas wieloletniego doświadczenia, cytatów z artykułów umieszczonych na innych stronach internetowych, w periodykach drukowanych oraz na wykładach i prezentacjach wygłaszanych na konferencjach medycznych. Jednocześnie zaznaczam, że nie roszczę sobie praw autoskich do powyższego artykułu.

Tą stronę odwiedziło już
7583062 osób