Strona 1 z 4 Rak jajnika jest jednym z najczęściej występujących nowotworów kobiet. Jest to także bardzo groźny nowotwór, gdyż początkowe objawy są trudne do zauważenia. Wyraźne dolegliwości występują dopiero w momencie, gdy nowotwór jest bardzo rozwinięty, często dający przerzuty.
Jest to bardzo niebezpieczny i skrycie rozwijający się nowotwór.
W ciągu ostatnich 30 lat prawie trzykrotnie wzrosła liczba Polek zapadających na raka jajnika, w 1995 roku był on przyczyną śmierci 1840 kobiet. Co roku atakuje 25 tys. mieszkanek Europy Zachodniej, najczęściej po przekroczeniu 55. roku życia. Spośród kobiet, które zachorowały, co dziesiąta nie ukończyła 45 lat.
Badania dowodzą, iż częściej występuje u kobiet starszych, które nie rodziły, o wysokim statusie materialnym, rasy białej (więcej zachorowań obserwuje się w USA i Europie niż Japonii).
Hormonalna terapia zastępcza, zwłaszcza trwająca ponad 10 lat, związana jest ze zwiększonym ryzykiem rozwoju inwazyjnego raka jajnika. Brak istotnych różnic w końcowych wynikach po włączeniu do analizy chorych z nowotworami granicznymi jajnika świadczy o tym, że HTZ w podobny sposób oddziałuje na powstawanie guzów granicznych i inwazyjnych, tak jak jest to w przypadku innych czynników ryzyka, takich jak bezdzietność, starszy wiek w chwili pierwszego porodu czy późna menopauza. Stosowanie estrogenowej terapii zastępczej wiązało się ze zwiększeniem ryzyka zgonu z powodu raka jajnika
Bierne wdychanie dymu papierosowego podnosi ryzyko raka jajnika.
Poród po 35. roku życia wyraźnie obniża ryzyko raka jajnika.
Okazuje się, że stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej nieznacznie chroni przed rakiem jajnika. Rak jajnika zajmuje dopiero szóste miejsce jako przyczyna śmierci kobiet z powodu nowotworów złośliwych. Skąd więc opinia, jakoby był najagresywniejszym spośród nowotworów narządu rodnego? U większości kobiet jest on wykrywany zbyt późno, kiedy wyleczenie jest już mało prawdopodobne.
Ryzyko zachorowania na raka jajnika maleje wraz z liczbą owulacji - wynika z niektórych badań. Dowiedziono, że na raka tego narządu rzadziej chorują kobiety stosujące hormonalne pigułki antykoncepcyjne oraz te, które wielokrotnie rodziły. Każda kolejna ciąża obniża ryzyko zachorowania o blisko 10 proc. Zmniejsza je także karmienie piersią, gdyż hamuje owulację.
Wczesne rozpoznawanie nowotworów odgrywa kluczową rolę w procesie leczenia i rokowania.
Rak jajnika z powodu braku metody przesiewowej nie ma formy in situ spotykanej w innych nowotworach złośliwych. Brak charakterystycznych objawów klinicznych we wczesnym stadium rozwoju choroby oraz śródtrzewnowa lokalizacja narządu sprawia, że najczęściej (w 75%) jest rozpoznawany w wysokim (III i IV) stopniu zaawansowania klinicznego, a w fazie przedklinicznej - przypadkowo. Mimo intensywnych badań nad doskonaleniem metod rozpoznawczych i leczniczych w ciągu ostatniego ćwierćwiecza w Polsce udało się poprawić ogólny wskaźnik przeżywalności chorych w niewielkim stopniu (z 30 do 35%).
Kompleksowa diagnostyka nowotworu złośliwego jajników obejmuje:
-
wywiad (wnikliwe zebranie wiadomości o aktualnych dolegliwościach, przeszłości położniczo-ginekologicznej, przebytych chorobach oraz chorobach w rodzinie),
- badanie fizykalne i ginekologiczne,
- badanie ultrasonograficzne,
- badania pomocnicze: radiologiczne: zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej, urografia, wlew kontrastowy, prześwietlenie klatki piersiowej, mammografia, tomografia komputerowa; rezonans nukleomagnetyczny; badania laboratoryjne; laparoskopia i laparotomia zwiadowcza.
Wybór metody postępowania diagnostycznego powinien uwzględniać istnienie czynników ryzyka u badanej kobiety, z których najistotniejszym są: wiek, rodność (wysoka zmniejsza ryzyko), status menopauzalny, warunki socjoekonomiczne (dobre), dieta (wysokotłuszczowa), wielkość, konsystencja, obustronne występowanie badanego guza, charakter dolegliwości towarzyszących lub ich brak.
|